Wittebroodsweken

Daags na ons huwelijk streken we neer in een wijnboerderij in hartje Mallorca. Het terras voor ons appartement keek uit over een fraai aangelegde wilde tuin en de kale toppen van de Serra de Tramuntana. Een heerlijke plek om de indrukken van onze huwelijksdag te laten bezinken. Niet alleen wij genoten van het rijke groen. Iedere ochtend werden we gewekt met een concert van koerende tortels, zingende groenlingen, kleine zwartkopjes en putters. Tussen de wijnranken scharrelden rode patrijzen en in de schemering klonk steevast de schorre roep van een aantal grielen om bij het vallen van de avond afgelost te worden door de monotone wekker van een dwergooruil.

Maar bovenal klonk de gehele dag de opgewonden zang van een mannetje Europese kanarie. Vliegend of vanuit een boomtop liet het citroengele vogeltje ons de gehele dag met een doordringend spervuur aan hoog metallische klanken weten dat ie er was. Vooral zijn zangvlucht waarbij hij met vertraagde vleugelslag zingend een flyby langs ons terras maakte, was indrukwekkend. Europese kanaries hebben in tweehonderd jaar vanuit het Middellandse zeegebied West-Europa veroverd en zijn momenteel bezig met een terugtrekkende beweging. Waar eind vorige eeuw misschien wel 500 paren in ons land broedden, is hiervan nog maar een fractie over.

Er is veel onderzoek gedaan onder diverse vogelsoorten naar de rol van kleur in de keuze van de optimale partner. Vrouwtjes selecteren doorgaans mannetjes met het kleurrijkste verenpak als partner. De gele kleur in de Europese kanarie ontstaat door het beta-caroteen in de veren, dat via het voedsel opgenomen wordt. Carotenoïden, natuurlijke kleurstoffen welke o.a. voorkomen in planten, hebben naast een functie in de kleuring van het verenpak ook een anti-oxidante en immunomodulerende werking. Een helder kleurrijk verenpak, rijk aan beta-caroteen, is daardoor een teken van een goede weerstand en gezondheid.

De kleur van mannetjes Europese kanaries neemt toe met de leeftijd, mogelijk doordat ervaren mannetjes efficiënter foerageren. Vrouwtjes Europese kanarie die een felgekleurde man prefereren, selecteren dus een gezonde én ervaren partner en vergroten hiermee direct (door de overdracht van goede genen aan het nageslacht) en indirect (gezonde man levert meer voedsel in broedseizoen aan vrouw en jongen) de kans op een talrijk en sterk nageslacht.

NB. Vogels zien een ander kleurenspectrum dan wij. Het menselijk oog is wel gevoelig voor ultraviolette (UV: 100-400 nm)-straling, maar de ooglens vangt de UV-straling weg alvorens deze het netvlies (waar het lichtsignaal opgenomen wordt zodat het vervolgens in de hersenen in het achterhoofd ‘gezien’ kan worden) kan bereiken. Vogels zien wel kleuren in het UV-spectrum, wij dus niet. Juist de ultraviolette component van de reflectie van carotenoïden blijkt belangrijk in de partnerkeuze van vrouwtjes Europese kanaries.