Het Tajmyr schiereiland in Noord-Siberië omvat het noordelijkst gelegen vaste land ter wereld, ver ten noorden van de poolcirkel. Het vriest er 8 maanden per jaar streng. Ook is het ’s winters heel lang donker tot Tajmyr in juni voor een korte zomer ontwaakt en het losbarst van leven. Dit toendragebied, ver weg van alles, is het broedgebied van een bijzondere vogel; de Rosse Grutto (Bar-tailed Godwit, Limosa lapponica).
De Rosse Grutto is de Eliud Kipchoge onder de vogels. Deze wereldrecordhouder lange afstand vliegen (Echt, de Rosse Grutto staat in het Guinness Book of Records met een gps-geregistreerde non-stop vlucht van 12200 km in 11 dagen van Alaska naar Auckland, NZ) maakt in de Waddenzee een 4 weken lange stop in het voor- en najaar wanneer hij pendelt tussen zijn overwintergebied in West-Afrika en zijn broedgebied in Noord-Siberië. Er is veel onderzoek gedaan naar de trek van de Rosse Grutto omdat deze ons mogelijk iets kan leren over de invloed van de opwarming van de aarde op ons ecosysteem.
Een interessant artikel hierover van de hand van Nederlandse onderzoekers verscheen recent in Nature Communications (2018, 9:4263, DOI: 10.1038/s41467-018-06673-5, www.nature.com/naturecommunications). Van Duijn et al. onderzochten de invloed van opwarming op het schiereiland Tajmyr in de periode 1995-2015 op de broedbiologie van de Rosse Grutto’s en concludeerden het volgende. Tussen 1995 en 2015 werd Tajmyr in het voorjaar steeds eerder sneeuwvrij (tot wel 3 weken vroeger), waardoor langpootmuggen, de voornaamste voedingsbron van jonge Rosse Grutto’s, steeds eerder uitkwamen. Rosse Grutto’s pasten zich hieraan aan door eerder naar Tajmyr te vliegen en eerder hun eieren te leggen. Ze arriveerden vroeger in Tajmyr door korter in de Waddenzee op te vetten op hun tocht vanuit West-Afrika. De kortere tussenstop zorgt ervoor dat de jonge Rosse Grutto’s in Tajmyr op tijd uit het ei kruipen voor de voedselexplosie aan insecten, maar heeft ook een wrange keerzijde. De kortere tussenstop ondermijnt namelijk de conditie van de volwassen Rosse Grutto’s, hetgeen zich uit in een afname van hun overleving met 4% per jaar in de onderzochte periode. De populatie die in West-Afrika ‘s winters aankomt is hierdoor in 20 jaar tijd gehalveerd. In 2016 is de Rosse Grutto mede hierdoor op de IUCN Red List of Threatened Species opgenomen als Near Threatened (NT). De opwarming in Tajmyr heeft dus ernstige nadelige gevolgen voor de populatie Rosse Grutto’s. Het verblijf in de Waddenzee en de voedselrijkdom alhier zijn belangrijker dan ooit voor het voortbestaan van deze duurvliegers.
Dit wetende kijk je met andere ogen naar de gracieuze Rosse Grutto’s zoals we die in het voorbije weekend op een frisse winderige ochtend voor de Slufter op Texel tegenkwamen. Het grote lichtbruine vrouwtje en het rossige veel kleinere mannetje waren waarschijnlijk net aangekomen uit West-Afrika, vermoeid en vermagerd na een non-stop vlucht van 5000 km. Ze zullen hier gedurende 3-4 weken opvetten om goed voorbereid de resterende 5000 km naar Arctisch Siberië te vliegen. Met hun lange snavels porden ze voortdurend in het droogvallende zand op zoek naar al wat hun maagjes kon vullen, voor ze verder vlogen naar rijkere gronden noordelijker op het Wad.
Rosse grutto 1
Rosse grutto 2
Rosse grutto 3
Rosse grutto 4
Rosse grutto 5
Rosse grutto 6
Rosse grutto, Bar-tailed godwit, Limosa lapponica, de Slufter, Texel, 24-4-2022.
Rosse grutto 8
Rosse grutto 9
